Vieiros

Terrible traxedia que nuns días arrebata a vida de nai e fillo. Pero, ¿que dicir da enfermeira que no seu primeiro día de traballo no hospital Gregorio Marañón, comete tan grande erro?. Non parece que haxa dúbida sobre a causa do falecemento. Como tampouco de que esa neglixencia marcará para sempre a vida desa nova enfermeira que pode ser declarada culpable de homicidio por imprudencia profesional e condenada a uns de anos prisión, ademais de inhabilitada. ¿É ela a principal responsable?.

É lamentable que teñan que producirse sucesos deste tipo para que algúns problemas - neste caso do sistema sanitario- se dean a coñecer a opinión pública e traspasar as barreiras que o encerran no ámbito interno da organización.

A pregunta que se vén facendo estes días algúns medios de comunicación é se se pode deixar a unha nova enfermeira soa, no seu primeiro día de traballo, nun servizo tan delicado como o de neonatos. Non hai normas que obriguen aos hospitais a asignar o comparecer aos distintos servizos en función da experiencia ou a especialidade.  Non obstante, aos médicos asígnaselles por especialidade. A que se debe iso?.

¿Cales son as causas?
Baixo o meu punto de vista, son dous as razóns que subxacer a esa lóxica da organización hospitalaria, conectadas entre se. Unha de carácter cualitativo e outra cuantitativo.

A primeira ten que ver coa función de "auxiliar" e "comodín"  que o sistema lle atribúe aos enfermeiras/os e que é unha reminiscencia da orixe da súa actividade que dende sempre -e aínda hoxe- era desempeñada polas "mulleres" no ámbito do fogar. Representaban multitude de roles dentro do fogar, entre eles o coidado das persoas enfermas e maiores. O médico era o verdadeiro especialista en saúde e a muller (nai, esposa, filla, irmá, etc) aplicaba o que o médico determinaba. Ao externalizarse algunhas das funcións que desempeñaba a muller na familia, reprodúcese na nova organización o esquema básico, formado polo especialista - médico- e o traballo auxiliar - mulleres maioritariamente- (dita inercia mantense, independentemente de que hoxe a profesión médica este nun proceso de feminización e nas facultades de medicina sexan hoxe maioría as mulleres). Este modelo aínda non ten en conta a complexidade do sistema e a interdependencia entre as diferentes dimensións, de aquí, por exemplo, que a dimensión tecnolóxica prevaleza sobre a comunicativa, e se poida afirmar que o especialista - médico- pode facer perfectamente o seu traballo aínda que fale chinés e non fale galego. Non cabe dúbida que a tecnolóxica é moi importante pero tamén o son as outras.

A segunda ten que ver co número insuficiente de enfermeiras/os. Na UE 27, España, é o 5 país con menos enfermeiras de media, só diante de Bulgaria, Portugal, Rumania, Grecia e Chipre, con 531,83 fronte a 808, 48 da media europea. As diferenzas entre comunidades autónomas son grandes. A nosa comunidade para alcanzar devandita media require 9.088 enfermases máis, case tantas como Madrid, que ten o dobre de poboación e menos envellecida, o que, en realidade, supón, para proporcionar unha atención similar, máis do que indica esa cifra. (Datos da OMS e INE tomados de El País, 16 de xullo, de 2009). Existe, non obstante, unha enorme demanda para realizar estudios de enfermaría, ata o punto de que moitas/vos ten que irse fose da nosa comunidade para poder realizar eses estudios.

Erros médicos que se producen nos hospitais débense en moitas ocasións a deficiencias estruturais. Igual que noutros ámbitos, se ocultan, permanecen entre as sombras, para responsabilizar en primeiro termo, e a miúdo, sen ir máis alá, ao individuo.