Vieiros

Entendendo a lóxica de mercado como liberdade de elección do consumidor queren aplicala a ámbitos non mercantís, como a escola, demandan así liberdade a que os seus fillos reciban as clases no idioma que os pais consideren, liberdade para a elección de centro ou, tamén como vemos ultimamente, liberdade para que os seus fillos sexan educados segregándoos por sexo.

En definitiva, apelan á liberdade pero, a que liberdade?. Tamén as organizacións empresariais reclaman a redución ou eliminación das regulacións laborais. Moitos outros grupos e individuos levantan a bandeira da liberdade para poder realizar infinidade de demandas, moitas das cales o que perseguen é eliminar trabas para explotar e maltratar os demais.

Digamos que ese tipo de liberdade que reclaman é a que Isaac Berlín denominou liberdade negativa: ausencia ou carencia de impedimentos e obstáculos, incluíndo os de coerción. E o límite da cal habería de situarse en todo caso, seguindo a J.S. Mill, en non interferir na liberdade dos demais.

Pero habería algo máis que considerar? Pois si. E desde o propio pensamento liberal que moitos deles reclaman. En primeiro lugar a xustiza, que impón restricións e xustifica que o Estado invada o ámbito privado. Algúns autores, como o propio Mills, defende unha educación pública para todos ou leis que acaben coas relacións desiguais ente os sexos, considerando tal desigualdade un obstáculo para a humanidade.

En segundo lugar, a xustiza debe entenderse como equidade e esta é a formulación doutro liberal, de John Rawls (1921-2002), para quen sen equidade non hai xustiza. As desigualdades sociais e económicas deben resolverse aplicando o principio, a calquera medida, de forma que esta resulte "o maior beneficio dos membros menos avantaxados da sociedade".  A liberdade negativa, pois, esta supeditada á liberdade positiva que esixe para o seu despregamento dispoñer das condicións materiais necesarias.

Así esa liberdade de elección que se reclama, en palabras de Xavier Bonal i Sarró (UAB), só é aceptable "se non prexudica as oportunidades dos menos favorecidos".  Entrementres, hai que establecer un límite á liberdade de elección" para que os que están peor maximicen a súa posición respecto doutros escenarios posibles".